Bij mij aan de muur, achter de eettafel, hangt een quote van Nietzsche: “And those who were seen dancing were thought to be insane by those who could not hear the music”. Deels omdat ik dol ben op quotes, ook omdat ik dit de essentie van vrijheid vind. Tijdens een D66 Masterclass over vrijheid, die ik jaren terug heb bijgewoond, werd verteld dat het belang van vrijheid schuilt in de meervoudige perspectieven die achter een waarheid schuil gaan. Datzelfde zegt Nietzsche voor mij in deze quote. Dat is ook de reden waarom hij bij mij thuis aan de muur hangt op zo’n prominente plek. Ik herinner mezelf graag aan het feit dat mijn oordeel geveld wordt onder begeleiding van mijn eigen referentieorkest. Zo kan het best zijn dat je naar iemand of iets zit te luisteren en je het probleem niet hoort, maar bedenk dan dat het zomaar eens kan zijn dat je de muziek niet hoort.
Leerfasen van Maslow
Ieder referentieorkest maakt ontwikkeling door. Deze ontwikkeling heeft meneer Maslow verwerkt in zijn theorie over leerfasen. In het begin hoor je helemaal geen muziek, dan ben je zoals Maslow het noemt onbewust-onbekwaam. Je kunt het nog niet, maar hebt daar ook totaal geen last van, want je bent je er niet bewust van. Veel voorbeelden van deze fasen herken je als je een sport gaat beoefenen of een muziekinstrument leert bespelen. In het begin voer je een bepaalde handeling uit en voelt het helemaal leuk. Al snel kom je erachter dat je het eigenlijk helemaal niet kunt. Dan ben je aangekomen bij de fase waarin je bewust-onbekwaam bent. Je kunt het nog steeds niet, maar je bent je er wel bewust van. Dit is de meest vervelende fase, want je wilt iets graag kunnen en dan is het confronterend als je merkt dat je het niet kunt. In de volgende stap krijg je het onder de knie, je raakt bewust-bekwaam. Vanaf hier stap ik over op het voorbeeld van autorijden. Als je afrijdt ben je over het algemeen bewust-bekwaam. Je kunt inmiddels rijden, maar moet er nog wel enorm over nadenken. Pas na een jaar of wat kom je in de vierde fase van Maslows leerfasen terecht: onbewust-bekwaam. Hierbij voer je de handelingen uit, maar ben je je er eigenlijk niet meer bewust van.
Didier, waarom vertel je deze theorie op een matige lenteavond begin juni?
Omdat ik afgelopen week enorm veel mensen met elkaar zie praten of discussiëren en niet bij zichzelf te rade gaan of ze de muziek van de ander wel kunnen horen. Veel mensen zitten in de hoek van het onbewuste onbekwaam zijn. En juist daar vindt de legitimiteit van de vrijheid op demonstreren plaats. Zoals je in bovenstaande afbeelding ziet is de enige manier om verder te komen het kweken van bewustwording. Demonstreren is enorm belangrijk, omdat het een manier is, op krachtige wijze je muziek te laten horen.
Mocht je komende weken een keer in een gesprek terecht komen wat verhit dreigt te raken, gooi deze theorie er eens in. Wie weet doet het de gemoederen kalmeren waardoor het gesprek uiteindelijk een constructievere weg zal volgen. Pas dan wel op met de woorden, want als iemand niet door heeft dat hij iets niet kan en er ook het voordeel niet van inziet het te kunnen, gaat hij of zij het niet leuk vinden te horen onbewust onbekwaam te zijn.
